Senin, 17 November 2008

Sekilas Riwayat Ida I Dewa Agung Karangasem / Karangamla


SEKILAS RIWAYAT IDA I DEWA AGUNG KARANGASEM / KARANGAMLA

Inggih mangkin uningayang wenten semeton Ida Dalem Dimade sane liane ring Guliang taler wijiling babecik, matengeran Ida I Dewa Karangamla (Ida I Dewa Karangasem) kapandikayang antuk Ida Dalem Betaran Tjokor I Dewa kehadegang bupati ring wewidangan djagat Karangasem mapuri ring Batuaya.
Ingih kasuwen-suwen Ida Melinggih ring Karangasem kantos maputra sawidji keparabin Ida I Dewa Agung Batuaya nganutin linggih. Inggih ngelantur antuk titiyang nguningayang, sarusak I Gst. Batandjeruk ring pare desa Bungaya, Djungutan, tanwenten malih sane ngawirangang. Inggih I Gst. Batandjeruk wenten maduwe oka pupon-pupon saking I Gst. Md. Bengbengan, sane meparab I Gst. Wy. Oka dane ngungsi ke desa Tianyar nyingidang rage ring Bukit Mangun. Wenten malih semeton I Gst. Wy. Oka sane meparab I Gst. Md. Oka nyingidang rage sareng ring adjin dane I Gst. Bengbengan ring pare desa Batuaya, Banjar Batan Ha, Amlapura, Karangasem.
Inggih kesuwen-suwen raris wenten gatre kapireng antuk Ida Betaran palungguh Tjokor I Dewa wenten kari oke pupon-pupon I Gst. Batandjeruk sane nyingid mepareb I Gst. Wy. Oka, awinan Ida Betaran palungguh Tjokor I Dewa Ida Dalem Mepaitje surat ring Ida I Dewa Karangamla (Ida I Dewa Agung Karangasem) daging mangde Ida I Dewa Agung Karangamla side muputang ngerusak I Gst. Wy. Oka ring Bukit Mangun.
Inggih gantjang anutuk titityang nguningayang, sampun side puput rusak I Gst. Wy. Oka ring Bukit Mangun. Raris rabin I Gusti Patjang mesatya irike ketjingak antuk Ida I Dewa Agung Karangasem kapilulut antuk kepekikan swabawan I Gst. Ayu Okane, buat pisan ring pekayun patjang ngangge rabi waluye njurud bele kadi penampin parabea melaja, raris tanwenten pisan kaitjen nyatiyain rakan dane, dane tlasing mepamit. Doning tlek pekayunane magehang buat pati beratane magurulaki.
Ida I Dewa Agung Karangasem taler kedeh, tanwenten dje gitjenin mesatya sahe kris pusake kaprebutin. Doning Keris punike kaprebutin kengin dane mamogol. Ingih saking pengardining widhi, wetu raris kayun dane, sahe matur ring Ida I Dewa Agung Karangasem sapuniki ; “jan wantah Tjokor I Dewa kedeh, titiyang ngirng pekayunan, sakewanten pinunas titiyang taler mangde Tojokor I Dewa ndagingin. Inggih punike yan wantah Tjokor I Dewa kayun ngagungang titiyang madruwe piyanak. Titiyang tlasing ngiring pekayunan. Doning Ida I Dewa Agung Karangasem mule tlek pekayuanane ring I Gst. Ayu serahin tijang nyeneng agung di karangasem, naming apang adjake bareng nyamanne I Gde Batuaya muponin ale ayun gumine.
Inggih mangkin preside sampun merabi Ida I Dewa Agung Karangasem ring I Gst. Ayu Oka. I Gst. Ayu Okmairingan putra papitu lanang-lanang mungguwing parab widji-widji ; 1. I Gst. Wy. Teruna, 2. I Gst.Md. Begbeg, 3. I Gst.Nym. Karang, 4. I Gst. Kt. Landung 5. Merage Nyoman 6. Merage Wayan, 7. Istri Wahye Bantas, sane nomor tige kapilih kedame putra antuk Ida I Dewa Agung Karangasem. I Gusti Nyoman Karang preside kesemetonang ring Ida I Dewa Agung Batuaya. Inggih gantjang aantuk titiyang ngunigayang kasuwen-suwen Ida I Dewa Agung Karangasem raris Ida line. Inggih mangkin sampun kegentos nyeneng agung ngamel djagate ring Karangasem, preside sareng kalih penyenenge Ida I Dewa Agung Batuaya sareng I Gusti Nyoman Karang. Sawireh kasoran kawikanan Ida I Dewa Agung Batuaya sekadi ngambul ngungsi melinggih ring dese Ababi (Babi), ireke djenek mapuri. Jan akudang mase suwene malinggih ring Babi, kantos madruwe putra limang siki keprabin
Kasuwen-suwen Ida I Dewa Agung Batuaya raris Ida ndewate ireke ring desa Ababi.
Sawus pretiwayan ngeraris Ida Kasungsung antuk kaula iringan kalih para putra, kekaryanang Pura Dharma ireke ring Babi, ring Bandjar Batuaya. Mungguwing rahina pudjewali kemanggehan ring rahinan Sugian Manek Djawi Ngenem Sasih Kalih. Mapure Dharma ring Pemerajan Agung Karangasem, ring Puri Batuaya, Palelinggan Radje Dewate Ida I Dewa Agung Karangasem, kamenggehan Ngaturang Wangsuhpada/Piodalan ring rahinane Bhuda Pon Ware Tolu nemu Saih Kapat. Ngelantur titiyang nguningayang kenging saking pidabdab wewalune sane ngawanang sapratisentanan I Gusti Batan Djeruk side nyeneng Agung ring Karangasem kantos mangkin.

Adapun terjemahan bebasnya kurang lebih sebagai berikut :

Sumber :
1. Ida I Dewa Gde Gunaksa, Kisah Ida I Dewa Agung Karangasem / Karangamla.
2. Drs, I.B. Rai Putra, Babad Dalem, (1993).


1 komentar:

Anonim mengatakan...

Kebenaran sejarah akan datang dari segala arah. Sebagai wujud bakti ring Betara Leluhur, KAMI warih Betara Ida IDewa Agung Karangasem, akan melaksanakan KARYA NGENTEG LINGGIH LAN NUBUNG BPEDAGINGAN RING MERAJAN AGUNG KARANGASEM Puri Batuaya Amlapura ring rahine Some Wage Medangsya ( Purnama Kelime ) Senen 2 Nopember 2009.
Dudonan/eedan karya sampun wenten ring Pengelingsir Puri Batuaya. Hub.via 08123973128